Παραγίνεται λόγος για δημοσιονομική και οικονομική κρίση. Αλλά το ποιητικό αίτιο της κρίσης είναι βαθύτερα πολιτικό και στην ολότητά του ηθικοπολιτικό, δηλαδή ηθικό. Η δυσωδία που διαχέεται από τα διαφυγόντα ψήγματα των αποτροπιαστικών σκανδάλων μαρτυρεί περί αυτού. Πεπωρωμένες συνειδήσεις, παροιμιώδες ανικανότητες, ερασιτεχνισμοί και κραυγαλέα ανα-ποτελεσματικότητα του πολιτικού προσωπικού «αιχμής».

Τα ανώτατα αξιώματα προϋποθέτουν αφοσίωση στο πολίτευμα, «δύναμιν μεγίστην των έργων της αρχής», (=ηγετική ικανότητα) και «αρετήν και δικαιοσύνην». (Αριστοτέλης, Πολιτικά ν,7,1309Α,32)

Όταν αυτά δεν συμπίπτουν στο ίδιο πρόσωπο επιβάλλεται κατ’ Αριστοτέλην να εξετάζουμε ποιο προσόν έχουν σε μεγαλύτερο βαθμό και ποιο σε μικρότερο ο καθένας. Έτσι για τη θέση του στρατηγού προηγείται η στρατηγική ικανότητα από την ηθική ακεραιότητα. Αν όμως πρόκειται να επιλέξουμε νομοφύλακα, ή ταμία, θα σταθμίσουμε τα αντίθετα προσόντα.

Στον Θουκυδίδη ο Κλέων διατυπώνει την σοφή άποψη ότι «αμαθία μετά σωφροσύνης ωφελιμότερον ή δεξιότης μετά ακολασίας» (Θουκυδίδης Γ, 37,3). Τουτέστιν, η αμάθεια συνδυασμένη με τη σωφροσύνη είναι ωφελιμότερη απ’ την σοφία, συνδυασμένη με την ακολασία.

Ο Αριστοφάνης διακωμωδεί τον βυρσοδέψη Κλέωνα, που διεδέχθη τον Περικλή και φαντάζεται για διάδοχό του έναν…αλλαντοποιό! Ο τελευταίος εκπλήσσεται και διερωτάται « πώς εγώ που πουλάω μόνο λουκάνικα θα γίνω σεβαστός άνθρωπος;» Του απαντά ο Δημοσθένης ως πρόσωπο της κωμωδίας ότι είναι καλότυχος για να κυβερνήσει. Ο προτεινόμενος αντιτείνει με αυτογνωσία ότι δεν διαθέτει παιδεία και κάτι λίγα γραμματάκια μόνο έμαθε κουτσά – στραβά.

Δημοσθένης: «Αυτό μόνο είναι σε βάρος σου που τα ξέρεις, έστω και κουτσά – στραβά. Γιατί η κυβέρνηση βέβαια, δεν είναι δουλειά ούτε μορφωμένου, ούτε έντιμου και ενάρετου ανθρώπου, αλλά αμόρφωτου και αχρείου» (Ιππείς 178- 193 και ανάλυση Jacqueline de Romilly Προβλήματα της Αρχαίας Ελληνικής Δημοκρατίας, 48 έπ.).

Πάσα ομοιότης με τα καθ’ ημάς είναι συμπτωματική!

Η αχίλλεια πτέρνα της δημοκρατίας είναι ότι η ψήφος των σοφών και των ηλιθίων, των εγκληματιών και των αγίων είναι ισοδύναμες. Δεν γίνεται όμως αλλιώς.

Η τύφλωση του λαού ανήκει στα αρνητικά και της αρχαίας αλλά και της σύγχρονης δημοκρατίας. Ο Πλάτων ήθελε τους φιλοσόφους να κυβερνούν ή τους κυβερνήτες να φιλοσοφούν. Αυτοί όμως είναι είδος εν απολύτω ανεπαρκεία. Ο Αριστοτέλης βαθιά ρεαλιστής παραμερίζει τα κριτήρια πλούτου και καταγωγής και στηρίζει τη λαϊκή κυριαρχία, δηλαδή τη δημοκρατία. Ανακαλύπτει στο πλήθος ως συλλογικό ον, αξίες που ξεπερνούν τις αξίες των λίγων εκλεκτών.

Στον Θουκυδίδη (σε λόγον του συνήθως ετερόφρονος Αλκιβιάδη) εξισορροπείται το ζήτημα της λεγόμενης σύγκρουσης των γενεών (Romilly ένθ’ αν. σ.114): Όπως ακριβώς και οι πατέρες μας έφεραν την πόλη σε ακμή συσκεπτόμενοι μαζί οι νέοι με τους γεροντότερους, («άμα νέοι γεραιτεροις βουλεύονται») έτσι και σεις να προσπαθείτε τώρα με τον ίδιο τρόπο να την κάνετε καλύτερη. Και πιστέψτε ότι η νεότητα και τα γηρατειά χωριστά δεν έχουν καμιά δύναμη, («νεότητα και μεν γήρας ανευ αλλήλων ουδέν δύνασθαι») αν όμως ενωθούν σ’ ένα σύνολο η απερισκεψία των νέων, η μετριοπάθεια των μεσηλίκων και η μεγάλη σύνεση των γερόντων , αποκτούν μεγίστη δύναμη» (Θουκυδίδης VI, 18,6).

Επομένως η απάντηση στο δίλημμα επιτήδειος ή ικανός, είναι ικανός! Όμως όπως έλεγε ο Ναπολέων ικανότητα χωρίς ευκαιρία είναι άχρηστη.

Οι Κινέζοι την κρίση την γράφουν με δύο ιδεογράμματα από τα οποία το ένα συμβολίζει τον κίνδυνο και το άλλο την ευκαιρία.

Ο αμοραλιστής Μακιαβέλι κρίνει ασφαλέστερο, τον ηγεμόνα να τον φοβούνται παρά να τον αγαπούν, με ό,τι αποτρόπαιο συνεπάγεται αυτό. Πολιτικοί του έκγονοι Μέττερνιχ, Κίσσινγκερ και οι σουλτάνοι της δυσωνύμου γείτονος μονίμως επιτήδειοι ουδέτεροι.

Ο μέγας Πατριάρχης Φώτιος κατά την βυζαντινή Αναγέννηση του 9ου μ.Χ. αι. φιλοτέχνησε το πορτραίτο του χριστιανού ηγέτη, προσώπου με απεριόριστη ανθρωπιά, δικαιοσύνη και αγάπη. Βαρυσήμαντος, ο προτρεπτικός του λόγος προς τον μόλις εκχριστιανισθέντα Βούλγαρο Βόριδα Μιχαήλ κωδικοποιεί την Χριστιανική θεωρία της Ηγεσίας: Άξιος άρχοντας δεν είναι αυτός που μεγαλώνει τα σύνορα της χώρας του, αλλά εκείνος που θα κάνει σπουδαία μια πολιτεία φαύλη. («εκ φαύλης σπουδαίαν παρασκευάσαι»). Και αν ο λαός επιδίδεται σε αθλιότητες παραίτιοι είναι οι άρχοντές του. Για την άσκηση διοικήσεως έχει τεράστια σημασία «ρώμη και τάχος διανοίας» (=δύναμη και ταχύτητα σκέψης) ενώ η «μελέτη και πραγμάτων πείρα οξύτερον έδειξαν τον εκγεγυμνασμένον, ή τους κατά φύσιν μετασχηκότας» (λγ΄). Οι φύσει εύστροφοι, αλλά εξίσου και οι έμπειροι και εξασκημένοι είναι ικανοί να κυβερνούν.

Συμβουλεύει τον άρχοντα να μη ζητάει να ακούει από τους φίλους του «τα ηδέα, αλλά τα αληθή μάλλον» περίπτωση όλο και σπανιότερη πλέον. Κατά τα λοιπά όσο μεγαλύτερη εξουσία αποκτά κανείς τόσο περισσσότερο πρέπει να πρωτεύει στην αρετή ( μδ΄). Και μια ιδιαίτερη σύσταση: «Δεί δε εγκρατής άρχειν (= να κυβερνά με πυγμή) αλλά πως; «ου το κολάζειν, αλλά το δοκείν κολαστικόν είναι» (=όχι τιμωρώντας αλλά δείχνοντας έτοιμος να τιμωρήσει).

Κόντρα στον ωμό μακιαβελισμό «χαλεπόν μεν φόβον αγάπη κεράσαι (=συνδυάσει)», διότι όσοι αγαπούν δεν έχουν καθόλου φόβο. Αυτοί που φοβούνται αρνούνται την αγάπη, ενώ «η τελεία αγάπη έξω βάλλει τον φόβον». (ξθ΄).

Για να καταλήξει: «Ισχυρόν γάρ και άμαχον απόγνωσις όπλον»(=η απόγνωση είναι ακαταμάχητο όπλο και δεν νικιέται εύκολα). (Όλα τα παραθέματα του Μ. Φωτίου από την έκδοση Ο Ηγεμών, μτφρ. Ιω. Πλεξίδα , Αρμός).

Η Ελλάδα βρίσκεται αυτό τον καιρό σε μια εξαιρετικά δύσκολη καμπή. Ο βρετανικός μάλιστα New Statesman την ονομάζει «επικού μεγέθους κλοπή». Το ελληνικό δημοσιονομικό και οικονομικό πρόβλημα σχετίζεται με τον ασύδοτο δανεισμό αλλά και με το στρεβλό οικονομικό υπόδειγμα που επέλεξαν οι ελίτ να καταναλώνουν περισσότερα απ’ όσα παράγουμε, να εισάγουμε περισσότερα απ’ όσα εξάγουμε, στην πραγματικότητα να τρώμε το έχει των παιδιών μας.

Και το μεν πρόβλημα της πραγματικής οικονομίας είναι πρόβλημα αναδιάρθρωσης του παραγωγικού ιστού, εισαγωγής της καινοτομίας, επιλογής τομέων που μπορούν να καταστούν ανταγωνιστικοί σε ορατό χρόνο, εκσυγχρονισμού του Τουρισμού κ.λ.π. Πάντως η ελληνική κρίση είναι «αποτέλεσμα ενός κωμικοτραγικού [διεθνούς] οικονομικού συστήματος που διέρχεται το ίδιο κρίση» (New Statesman).

O Στρός Καν αποκάλυψε ότι τα μέτρα δεν τα επινόησε το Ταμείο του, αλλά τα εισηγήθηκε η ελληνική Κυβέρνηση!…

Διερχόμεθα μια καθολική κρίση. Δημοσιονομική – οικονομική , σίγουρα πολιτική, κρίση ηθική. Το πολιτικό σύστημα νοσεί από καιρό. Κομματοκρατία, κλεπτοκρατία και μύρια παρεπόμενα συνιστούν την παθολογία του.

Η αιμομικτική, σχέση εξουσίας και χρήματος είναι προκλητική (όρα Siemens). Το χρήμα διαθέτει τα εργαλεία (ΜΜΕ, κυρίως ηλεκτρονικά) που η εξουσία χρειάζεται για να διατηρηθεί ή να διεκδικηθεί. Οι αγορές (εξ)αγοράζουν το πολιτικό προσωπικό και το καθιστούν ενεργούμενό τους. Η δημοκρατία μας λειτουργεί από καιρό ως μεταδημοκρατία: Οι πολίτες «προγραμματίζονται» από την τηλεοπτική προπαγάνδα που διαμορφώνει ανακλητά πολιτικά είδωλα, μιας έως δύο χρήσεων.

Το εξαρτημένο από τις αγορές πολιτικό προσωπικό συνάπτει εταιρική σχέση με τα μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα «αξιοποιώντας» την πολιτική αποξένωση του λαού και ύστερα σέρνεται δειλό, μοιραίο και άβουλο.

Οι «αφισοκολλητές» που στελέχωναν τους παλαιούς κομματικούς μηχανισμούς εξαφανίσθηκαν. Οι υπουργοί δεν προέρχονται πια από τα κομματικά θερμοκήπια (καλώς). Τώρα ο αρχηγός προωθεί στελέχη τους προσωπικούς φίλους του. Κυβερνήσεις- ΜΚΟ.

Η μεταδημοκρατία είναι η εντροπία της δημοκρατίας. Δηλαδή η όλο και μονιμότερη ροπή εξουσίας και κοινωνίας σε αταξία και αποδιοργάνωση.

Εκατόν τόσα χρόνια πριν ο Γεώργιος Σουρής διετραγωδούσε την τότε εντροπία ως εξής:

«Κλέφτες, φτωχοί και άρχοντες με άμαξες και άτια,

κλέφτες χωρίς μια πήχυ γης και κλέφτες με παλάτια,

ο ένας κλέβει όρνιθες και σκάφες για ψωμί,

ο άλλος το έθνος σύσσωμο για πλούτη και τιμή»!…

Στη δημοκρατία τελικός αποδέκτης της ευθύνης είναι ο ενεργός πολίτης. Όσο αυτός αδρανεί τίποτε δεν θα αλλάξει και ο τόπος θα βουλιάζει ώσπου να πιάσει πάτο. Και έτι περαιτέρω.

Αλλά οι πολίτες για να ενεργοποιηθούν θα το πράξουν μόνο με την έμπνευση μιας φωτισμένης τίμιας ηγεσίας.

Όσο ποτέ επίκαιρος ο Βιργίλιος:

«Αναφανήναι τις εκ των οστέων ημών έκδικος» (Αινειάδα 4,625). Να αναφανεί κάποιος, από τα κόκκαλα βγαλμένος τα ιερά των ηρώων και των αγίων μας για να τιμωρήσει τους επιόρκους και τους εχθρούς μας.

Κάντε ένα σχόλιο