Το Ελληνικό Κέντρο Ελέγχου Όπλων (EKEO) παρουσιάζει το βιβλίο «Στρατιωτική Ιστορία – Ανάλυση των στρατιωτικών επιχειρήσεων του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου στη Μακεδονία» του Δρ. Ανδρέα Καστάνη (Υπτγου ε.α.) – Καθηγητή Στρατιωτικής Ιστορίας της ΣΣΕ.
Η μονογραφία με τίτλο “Στρατιωτική Ιστορία: Ανάλυση των στρατιωτικών επιχειρήσεων του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου στη Μακεδονία” που πρόσφατα εκδόθηκε στο τυπογραφείο της Σχολής Ευελπίδων εντάσσεται σε μια γενικότερη προσπάθεια συγγραφής σύγχρονων επιστημονικών βιβλίων στρατιωτικής ιστορίας. Κάθε νεότερος ιστορικός οφείλει να τηρεί κριτική στάση στις παλαιότερες εκδόσεις. Επιπρόσθετα, οφείλει να επανεξετάσει όλες τα γεγονότα, χωρίς να θεωρεί τίποτα δεδομένο. Η ανεύρεση νέων γεγονότων και η επιβεβαίωση των δημοσιευμένων αποτελεί ένα σημαντικό τμήμα της εργασίας ενός ιστορικού, αλλά το πραγματικό και σημαντικότερο μέρος είναι η ερμηνεία των γεγονότων, τα οποία θα χρησιμοποιηθούν ως μέρος ενός επιχειρήματος. Με θεμέλιο τα προαναφερθέντα, βασική ιδέα αυτής της μονογραφίας είναι η αξιολόγηση – ερμηνεία των γεγονότων και συμπερασμάτων της Πολεμικής Έκθεσης του 1932 και 1940 και των διάφορων εκδόσεων της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού (ΔΙΣ).

Ως μεθοδολογία χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία του δομισμού (Structuralisme). Οι ερμηνείες αφορούν κυρίως σε κρίσεις και συμπεράσματα περί των στρατιωτικών επιχειρήσεων και στην ανεύρεση των επαναλαμβανόμενων γεγονότων και συμπερασμάτων, τα οποία προκάλεσαν αλλαγές στη στρατηγική και την τακτική (αλλαγές στο «παράδειγμα»). Επιπλέον, καταβλήθηκε προσπάθεια τα γεγονότα να μη βασισθούν αποκλειστικά και μόνο στις Πολεμικές Εκθέσεις που δημοσιεύθηκαν το 1932 και το 1939, αλλά να συμπεριληφθούν όλες οι μαρτυρίες διαφόρων πρωταγωνιστών, ώστε να καταγραφούν και επαναξιολογηθούν όλα τα ιστορικά γεγονότα. Η στρατιωτική ανάλυση των γεγονότων πραγματοποιήθηκε με συστηματικό και ιστορικό τρόπο. Θεωρήθηκε ότι η στρατιωτική ιστορία αποτελεί μια προσπάθεια κατανόησης και ερμηνείας του παρελθόντος, ώστε να παρουσιασθούν τα αίτια και οι αφορμές των γεγονότων με εύληπτο τρόπο. Απορρίφθηκε η αντίληψη εκείνη της ιστορίας, η οποία περιορίζεται στην καταγραφή των συμβάντων, χωρίς ερμηνείες, καθιστώντας το σύγγραμμα μια απλή χρονογραφία. Η προσπάθεια μου επικεντρώνεται στην ανεύρεση όλων των παραμέτρων που οδήγησαν τις ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις στη νίκη ή στην ήττα, ενώ τα στρατιωτικά συμπεράσματα αναλύονται υπό το πρίσμα της Επανάστασης των Στρατιωτικών Ζητημάτων

Η παρούσα μονογραφία έχει περιλάβει το χρονικό διάστημα της διεξαγωγής των στρατιωτικών επιχειρήσεων στη Μακεδονία εναντίον των Οθωμανών, κατά τη διάρκεια του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου. Θα καταβληθεί προσπάθεια να καλυφθούν με άλλες δύο μονογραφίες το σύνολο των Βαλκανικών Πολέμων, συγκεκριμένα η ανάλυση των στρατιωτικών επιχειρήσεων στην Ήπειρο, κατά τη διάρκεια του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου και οι επιχειρήσεις στο Β΄ Βαλκανικό Πόλεμο. Επίσης θα αποτελούσε παράλειψη να μην υπάρξει τρίτη μονογραφία σχετικά με την εξέλιξη της πολεμικής τέχνης και τεχνολογίας του 19^ου αιώνα. Η μονογραφία αυτή θα αναδείξει όλα τα απαραίτητα στοιχεία για τη ανίχνευση της μαχητικής ικανότητας και λειτουργίας του Ελληνικού Στρατού στο πεδίο της μάχης.

Το βιβλίο αυτό έχει οικοδομηθεί ως ένα σύνολο με συνοχή, ώστε να αποκτήσει όλα τα χαρακτηριστικά μιας επιστημονικής μονογραφίας. Επιδίωξη είναι να ενταχθεί στη θεμελιακή βιβλιογραφία του μαθήματος της στρατιωτικής ιστορίας, να αποτελέσει εφαλτήριο για όλους όσους ασχολούνται με συναφή γνωστικά αντικείμενα, να κατανοηθεί το στρατιωτικό παρελθόν και να διευκολυνθεί η διαμόρφωση της ελληνικής στρατιωτικής σκέψης του μέλλοντος.

Η παρούσα μονογραφία περιλαμβάνει οκτώ κεφάλαια. Στο πρώτο αναλύεται η στρατιωτική κατάσταση της Ελλάδας και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που επικράτησε από τη λήξη του πολέμου του 1897 μέχρι την έναρξη των επιχειρήσεων του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου. Παράλληλα δίνεται, σε γενικές γραμμές, η διπλωματική δραστηριότητα που αναπτύχθηκε από πλευράς της ελληνικής πολιτείας. Στο δεύτερο κεφάλαιο αναλύεται στρατιωτικά η μάχη του Σαρανταπόρου. Στο τέλος του κεφαλαίου παρατίθεται αποσπάσματα από τα διάφορα βιβλία, στα οποία οι συγγραφείς έλαβαν, κατά βάση, ενεργό μέρος στη μάχη. Στο τρίτο κεφάλαιο καταβλήθηκε προσπάθεια να δοθούν απαντήσεις περί της στρατηγικής στροφής της στρατιάς προς τη Θεσσαλονίκη. Στο κεφάλαιο ανιχνεύονται όλες οι πηγές, ώστε να απαντηθεί το ερώτημα ποίος έδωσε τη διαταγή να στραφεί η στρατιά προς τη Θεσσαλονίκη. Στο τέταρτο κεφάλαιο αναλύεται η μάχη των Γιαννιτσών. Όπως και στο δεύτερο κεφάλαιο έτσι και εδώ στο τέλος προστέθηκαν και αποσπάσματα από διάφορα βιβλία, στα οποία οι συγγραφείς λίγο ή πολύ συμμετείχαν στη μάχη. Το πέμπτο κεφάλαιο περιλαμβάνει τη διάβαση του Αξιού και την κατάληψη της Θεσσαλονίκης. Στο έκτο κεφάλαιο αναλύονται οι στρατιωτικές επιχειρήσεις της V Μεραρχίας, η οποία είχε ως αποστολή την κάλυψη των νώτων της Στρατιάς, τον αιφνιδιασμό και την υποχώρηση που συνέβη στο Σόροβιτς (Αμύνταιο). Στο έκτο κεφάλαιο περιλαμβάνονται η στροφή της στρατιάς προς το υψίπεδο Κοζάνης και όλες τις μάχες που έδωσε η Στρατιά μέχρι την κατάληψη της Κορυτσάς. Στο τελευταίο κεφάλαιο δίνονται αντί συμπερασμάτων γενικές κρίσεις για τα συστήματα διοίκησης (επικοινωνίες, σιδηρόδρομος), για τον τρόπο άσκησης της διοίκησης και του ελέγχου και για τα σχέδια επιχειρήσεων.

Η έκδοση της μονογραφίας θα μπορούσε να ενταχθεί στο πλαίσιο της συμπλήρωσης 100 χρόνων από την έναρξη του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου και από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Πρόλογος

Εισαγωγή

1. Η πολιτικοστρατιωτική κατάσταση πριν από τους Βαλκανικούς Πολέμους

1.1 Η στρατιωτική κατάσταση στην Ελλάδα

1.2 Η στρατιωτική κατάσταση στην Οθωμανική Αυτοκρατορία

1.3 Διπλωματική κατάσταση

2. Μάχη Σαρανταπόρου (9-10 Οκτωβρίου 1912)

2.1 Γενικά

2.2 Περιγραφή του πεδίου της μάχης.

2.3 Αντίπαλες Δυνάμεις

2.3.1 Ελληνικές δυνάμεις

2.3.2 Οθωμανικές δυνάμεις

2.4 Διεξαγωγή

2.4.1 Διεξαγωγή 9^ης Οκτωβρίου 1912. Άκρο αριστερό.

2.4.1.1 Απόσπασμα Γεννάδη (δύο τάγματα Ευζώνων).

2.4.1.2  Ταξιαρχία Ιππικού

2.4.1.3  V Μεραρχία

2.4.2 Διεξαγωγή των επιχειρήσεων της 9^ης Οκτωβρίου 1912. Αριστερό πλευρό

2.4.3 Διεξαγωγή των επιχειρήσεων της 9^ης Οκτωβρίου 1912. Μετωπικές δυνάμεις

2.4.4 Διεξαγωγή των επιχειρήσεων της 9^ης Οκτωβρίου 1912. Το πεδινό πυροβολικό

2.4.5  Διεξαγωγή των επιχειρήσεων της 10^ης Οκτωβρίου 1912. Έκδοση νέων διαταγών επιχειρήσεων. Ενέργειες των τουρκικών δυνάμεων

2.4.5.1  Διεξαγωγή 10^ης Οκτωβρίου 1912. Άκρο αριστερό

2.4.5.2  Διεξαγωγή 10^ης Οκτωβρίου 1912. Αριστερό

2.4.5.3  Διεξαγωγή 10^ης Οκτωβρίου 1912. Μετωπικές δυνάμεις

2.5 Μαρτυρίες

2.6 Σχόλια-Παρατηρήσεις.

2.6.1 Σχέδιο Επιχειρήσεων

2.6.2 Διοίκηση και Έλεγχος

2.6.3 Εκτέλεση

2.6.4 Ενέργειες των Τούρκων

3. Η στρατηγική στροφή της Στρατιάς προς τη Θεσσαλονίκη

4. Μάχη των Γιαννιτσών (19-20 Οκτωβρίου 1912)

4.1 Γενικά

4.2 Περιγραφή του πεδίου της μάχης

4.3 Αντίπαλες Δυνάμεις

4.3.1 Ελληνικές δυνάμεις

4.3.2 Οθωμανικές δυνάμεις

4.4 Διεξαγωγή της μάχης

4.4.1 Διεξαγωγή του αγώνα της 19^ης Οκτωβρίου 1912

4.4.1.1 Βόρειος Τομέας (Βόρεια της λίμνης Γιαννιτσών)

4.4.1.1.1  ΙΙΙ, ΙΙ και Ι Μεραρχίες

4.4.1.1.2 IV και VI Μεραρχίες

4.4.1.2. Η επέμβαση του Γενικού Στρατηγείου

4.4.1.3. Νότιος Τομέας (Νότια της λίμνης Γιαννιτσών)

4.4.1.5. Τακτική κατάσταση της νύκτας 19^ης Οκτωβρίου.

4.4.2 Διεξαγωγή του αγώνα της 20^ης Οκτωβρίου 1912

4.4.2.1 Βόρειος Τομέας

4.4.2.2 Νότιος Τομέας (Μάχη Λουδία)

4.5. Τουρκική αντίδραση.

4.6 Μαρτυρίες

4.7 Σχόλια – Παρατηρήσεις

4.7.1 Σχέδιο Επιχειρήσεων

4.7.2 Διοίκηση και Έλεγχος

4.7.3 Εκτέλεση

5. Η διάβαση του Αξιού ποταμού – Κατάληψη της Θεσσαλονίκης

6. Οι επιχειρήσεις της V Μεραρχίας στο υψίπεδο της Κοζάνης

6.1 Μάχη Βεύης (Μπανίτσας)- Λόφων (Ζεμπέρδανης)

6.2 Ο αιφνιδιασμός και η υποχώρηση της V Μεραρχίας από το Σόροβιτς (Αμύνταιο)

6.2.1 Μαρτυρίες υποχώρησης Σόροβιτς

6.2.2 Συμπεράσματα

7. Η στροφή της στρατιάς προς Φλώρινα

7.1 Προώθηση της Στρατιάς στα υψώματα Κέλλης και Κλειδίου (Κιρλί Δερβέν)

7.2 Μάχη Κομάνου

7.2.1 Μαρτυρίες μάχης Κομάνου

7.3 Μάχη Άρνισσας- Κέλλης (Γκορνιτσόβου)

7.3.1 Μαρτυρίες μάχης Γκορνιτσόβου (Κέλλης)

7.4 Ο αγώνας των υπολοίπων μεραρχιών και τμημάτων

7.5 Κατάληψη Φλώρινας-Καστοριάς

7.6 Η γενική στρατιωτική κατάσταση τον Νοέμβριου του 1912

7.7 Η συνέχιση των επιχειρήσεων στη Μακεδονία-Κατάληψη της Κορυτσάς.

7.8 Κρίσεις-Συμπεράσματα επί των επιχειρήσεων στο υψίπεδο της Κοζάνης.

8. Γενικές κρίσεις περί των επιχειρήσεων του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου στην Μακεδονία.

8.1 Διαβίβαση διαταγών

8.2 Σιδηρόδρομος

8.3 Διοίκηση και Έλεγχος.

8.4 Σχέδια Επιχειρήσεων.

Βιβλιογραφία

Το άρθρο δημοσιεύτηκε Πέμπτη, Νοέμβριος 24th, 2011 στις 19:36 στην κατηγορία ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ. Μπορείς να παρακολουθείς τα σχόλια χρησιμοποιώντας το RSS 2.0 feed. Σχόλια και pings δεν επιτρέπονται.